Met veel omhaal tilt de verkoper een bak met lp’s onder de toonbank tevoorschijn. Tot mijn verbazing zie ik spiksplinternieuwe versies van platen die al jaren niet meer leverbaar zijn. Hiermee bedoel ik niet de gedoodverfde collectors items, maar lp’s die uitkwamen aan het begin van de jaren negentig en tegenwoordig nagenoeg onvindbaar zijn. Omdat de muziekindustrie destijds in de ban was van de cd werd de lp versie er voor spek en bonen bij geperst. Veel platen werden derhalve in beperkte of vaak zelfs eenmalige oplage geperst in Nederland of Duitsland. Daar moest de rest van de wereld het maar mee doen.

Kopie Massive Attack – Mezzanine lp
Originele lp

Maar wacht eens even. Wat zien die hoezen er vreemd uit? Het artwork oogt tamelijk flets, de lettertjes op de achterzijde onscherp. Dit is helemaal geen heruitgave, maar een regelrechte kopie! Met nadruk gebruik ik het woord kopie. Van een herpersing gemaakt in opdracht van een platenmaatschappij is namelijk geen sprake. Het kopiëren van lp’s is trouwens niet iets van vandaag of gisteren. Ooit werden ze omschreven met het in onbruik geraakte counterfeit. Letterlijk een falsificatie laten doorgaan voor het origineel. Gemakshalve wordt door veel mensen abusievelijk de term bootleg gebruikt, wat van oorsprong een aanduiding is voor een album met illegaal gemaakte live opnamen.

Een beetje ervaren platenkoper ziet het meteen: ook het kleurgebruik, typografie op het label wijkt af of ontbreekt, de papiersoort waar de hoes van is gemaakt voelt net even slapper dan je gewend bent. Erger is de soms gebrekkige zorg voor de persing en de geluidskwaliteit, waarvoor vrijwel altijd een cd als geluidsbron is gebruikt. Ben ook niet verbaasd als je zo’n kopie draait en je hoort, zonder dat je het er aan af kunt zien, gekraak en tikjes, die alleen maar afkomstig kunnen zijn van de oorspronkelijke lp. De bron is in zulke gevallen de originele lp versie. Toch kun je de laatste jaren kopieën steeds lastiger onderscheiden van het origineel; reden waarom de aanschaf van kopieën met name online een hachelijke zaak is. Foto’s zijn vaak ontoereikend en de verkoper is of niet op de hoogte of hij doet net of hij niet op de hoogte is over de herkomst van zijn exemplaar. Maar de vinylkopiëerders doen hun uiterste best: de laatste tijd wordt de kwaliteit van hoes en persing steeds beter. Zelfs binnenhoezen en boekwerkjes worden keurig nagemaakt en bijgesloten. In veel gevallen is het vinyl voorzien van een kleurtje.

Kopie Massive Attack – Mezzanine lp achterkant hoes
Originele lp achterkant hoes

Het enige bewijs waaraan je de kopieën kunt herkennen is dat elke platenmaatschappij over een heruitgave of reissue uitvoerig zal berichten of adverteren in vakbladen of via internet. De verschijning van een officiële herpersing zal aan de consument heus niet voorbijgaan. Labels die op beperkte schaal met toestemming en tegen betaling van de rechten legale reissues uitbrengen, zullen dit eveneens aankondigen. Sommige labels hebben in de loop der jaren een aanzienlijke catalogus opgebouwd of zien er een sport in obscure albums aan de vergetelheid te onttrekken.

Bekende reissue-labels zijn Rhino en Sundazed, maar ook het in 2009 begonnen Music On Vinyl uit Haarlem heeft in korte tijd naam gemaakt met het uitbrengen van met zorg en liefde gemaakte heruitgaven. Een ander aanknopingspunt waar je op kunt letten is de streepjescode op de achterkant van de hoes. Een kopie bevat meestal een compleet verzonnen cijferreeks.

Het is vooral de geruisloosheid waarmee de kopieën worden aangeboden. Gek genoeg nemen artiesten, auteursrechtenorganisaties en platenmaatschappijen amper moeite actie te ondernemen tegen de handel in vinylkopieën. De Stichting Brein houdt zich liever bezig met de strijd tegen wat men zelf samenvat als piraterij, ofwel het tegengaan van illegale downloads en het opsporen van bootlegs op cd en dvd; immers eenvoudig herkenbaar aan de nadrukkelijk afwijkende albumhoesjes.

Kopie Massive Attack – Mezzanine lp label
Originele lp label

Sommige lezers zullen zich wellicht afvragen: waar maak je je druk om? Het gaat toch om de muziek en niet om de verpakking? En voor een origineel exemplaar betaal je soms meer dan honderd euro. Maar stel dat de beginnende platenkoper in het ongewisse een lp aanschaft waarvan je pas later tot de ontdekking komt dat het helemaal niet de versie is zoals bedoeld door de artiest? Wat als je erachter komt, en geloof me, je kòmt er op gegeven moment achter, dat er een authentieke in alle opzichten de kopie overtreffende uitgave bestaat? De muziek klinkt beter, er zit een tekstvel of binnenhoes bij, de (klap)hoes ziet er mooier uit, etc.

Originele lp Massive Attack – Mezzanine binnenhoezen. Kopie bevat geen binnenhoezen.

Alsof je een film op video afspeelt terwijl je ‘m ook in dvd-kwaliteit kunt zien. Omdat er geen registratie is van de handel en aanbod van lp-kopieën en er weinig informatie te vinden is over deze, ik noem het maar gewoon vinylzwendel, ben je aangewezen op de betrouwbaarheid van de detailhandelaar. Een goede platenverkoper zal de klant attenderen op het feit dat hij een kopie in handen heeft. Ook een site als Discogs biedt doorgaans betrouwbare informatie over de echtheid van een lp release. Wanneer het een illegale uitgave betreft staat er meestal ‘unofficial’ achter de albumtitel. Naar verluidt worden veel kopieën geperst in Duitsland en Frankrijk. Wie het aanbod op diverse online verkoopsites nader bestudeert ontdekt dat er sprake van wildgroei en een levendige handel in illegaal gemaakte platen.

Barcode kopie Massive Attack – Mezzanine lp
Barcode originele lp